Upadek dysku a możliwość odzyskania danych.

Dyski twarde (zarówno HDD, jak i SSD) to precyzyjne urządzenia, w których zastosowano wrażliwe na wstrząsy podzespoły. Nawet pozornie niewielki upadek dysku może spowodować poważne uszkodzenia, a w konsekwencji utratę zapisanych danych. Najczęściej na uszkodzenia tego typu narażone są dyski przenośne, zewnętrzne i zamontowane w laptopach. Poniżej przedstawiamy najczęstsze rodzaje uszkodzeń i metody postępowania, i zalecamy jednak skorzystanie z profesjonalnych usług odzyskiwania danych.

Typowe uszkodzenia dysków HDD po upadku

a) Uszkodzenia mechaniczne

• Głowice odczytu/zapisu (ang. heads): Głowice w dyskach talerzowych są zawieszone nad powierzchnią talerza w bardzo małej odległości (rzędu nanometrów). Wstrząs może spowodować ich uderzenie w talerz (tzw. head crash), co niszczy zarówno powierzchnię nośnika, jak i same głowice.
• Silnik napędowy: W przypadku mocnego uderzenia łożyska silnika mogą się zablokować lub ulec wygięciu, przez co talerze nie będą mogły się obracać.
• Talerze: Dyski talerzowe wykonane są z materiałów metalowych lub szklanych i pokryte warstwą magnetyczną. W wyniku upadku mogą ulec mikrouszkodzeniom lub pęknięciom. Nawet minimalne zarysowanie powierzchni może spowodować utratę danych na danym obszarze.

b) Uszkodzenia elektroniki

• Płyta sterująca (PCB): Mocne uderzenie może zniszczyć układ elektroniczny na spodzie dysku. Często dochodzi do przerwania ścieżek drukowanych lub uszkodzenia scalonych komponentów.

c) Uszkodzenia firmware’u

• Zakłócenia w sektorach Service Area: Oprogramowanie układowe dysku (zwane firmwarem) jest zapisane w specjalnym obszarze. Upadek może spowodować uszkodzenie części talerza, gdzie zapisany jest firmware, przez co dysk przestaje się prawidłowo inicjować.

Typowe uszkodzenia dysków SSD po upadku

Dyski SSD nie mają ruchomych części, dzięki czemu są znacznie bardziej odporne na wstrząsy niż HDD. Niemniej jednak:

• Uszkodzenie układu PCB: Jeśli dysk spadnie z dużej wysokości lub pod niekorzystnym kątem, może dojść do pęknięcia płytki drukowanej, oderwania elementów elektronicznych bądź zniszczenia złączy.
• Kłopoty z pamięcią NAND: Rzadziej, lecz w ekstremalnych przypadkach uderzenie może doprowadzić do odlutowania lub uszkodzenia kości pamięci.

Objawy uszkodzonego dysku po upadku

• Dziwne dźwięki: Terkotanie, klikanie, stukot (zwłaszcza w dyskach HDD), które może świadczyć o problemach z głowicami lub silnikiem.
• Brak reakcji: Dysk nie jest wykrywany w systemie, nie inicjuje się w BIOS/UEFI.
• Zaniżona prędkość działania: System się zawiesza, kopiowanie plików trwa bardzo długo lub kończy się błędami.
• Automatyczne restartowanie się dysku: Gdy kontroler próbuje wielokrotnie zainicjować uszkodzony napęd.

Dlaczego lepiej nie próbować naprawiać dysku samodzielnie?

W przypadku upadków i poważniejszych uszkodzeń fizycznych ingerencja w dysk na własną rękę, bez specjalistycznego sprzętu i odpowiednio sterylnych warunków, zazwyczaj kończy się pogłębieniem uszkodzeń. Otworzenie dysku talerzowego poza tzw. clean room (pomieszczenie o ściśle kontrolowanej czystości powietrza) niemal zawsze skutkuje dostaniem się zanieczyszczeń na powierzchnię talerzy. Z kolei w przypadku dysków SSD, niefachowe lutowanie lub próby przestawiania układów pamięci mogą uniemożliwić odzyskanie danych nawet w profesjonalnym laboratorium. Wiąże się to z bardzo dużą wrażliwością na temperaturę pamięci NAND i nawet chwilowe przegrzanie może spowodować duże ilości błędów odczytu

Profesjonalne odzyskiwanie danych – etapy i korzyści

a) Diagnoza

W naszym laboratorium odzyskiwania danych używamy zaawansowanych urządzeń diagnostycznych PC3000, aby ocenić, w jakim stopniu nośnik uległ uszkodzeniu. Dokładna diagnoza pozwala na oszacowanie, które obszary dysku lub komponenty zostały uszkodzone.

b) Naprawa lub wymiana uszkodzonych elementów

• Wymiana głowic i/lub silnika w dysku HDD: Do tej operacji wymagane są części zamienne kompatybilne z konkretnym modelem dysku. Nasi technicy instalują głowice z innego urządzenia o identycznych parametrach, co wymaga zarówno doświadczenia, jak i odpowiedniego sprzętu.
• Naprawa elektroniki: W razie potrzeby specjaliści mogą wymienić płytę sterującą dysku albo konkretne uszkodzone układy elektroniczne.
• Odczyt pamięci NAND (w SSD): W poważniejszych przypadkach inżynierowie mogą wylutować kości pamięci i podłączyć je do specjalistycznych programatorów, aby skopiować surowe dane.

c) Tworzenie obrazu dysku

Po naprawie uszkodzeń mechanicznych lub elektronicznych specjaliści przystępują do wykonania kopii sektor po sektorze. Dzięki temu można odzyskać maksymalną ilość danych bez dodatkowego obciążania oryginalnego nośnika.

d) Analiza i rekonstrukcja systemu plików

Gdy uda się pozyskać obraz, kolejnym krokiem jest odtworzenie logicznej struktury danych (katalogów, plików). Specjaliści mogą korzystać z wewnętrznych narzędzi i własnych procedur, aby zidentyfikować i zrekonstruować pliki w możliwie najlepszym stanie.

e) Zabezpieczenie odzyskanych danych

Na koniec odzyskane pliki są przekazywane klientowi w ustalony sposób, najczęściej na nowym nośniku, który wolny jest od wad mechanicznych.

Jakie środki ostrożności należy podjąć?

1. Nie podłączaj ponownie uszkodzonego dysku na siłę – każda próba startu może powodować dalsze niszczenie powierzchni talerzy czy pogłębianie usterek w SSD.
2. Nie otwieraj samodzielnie dysku twardego – nawet minimalne zabrudzenia wewnątrz obudowy mogą uniemożliwić skuteczne odzyskanie danych.
3. Zgłoś się do profesjonalnego laboratorium – w razie podejrzenia uszkodzenia fizycznego najbezpieczniej jest przekazać nośnik specjalistom, którzy dysponują odpowiednim zapleczem sprzętowym (clean room, zaawansowane narzędzia diagnostyczne).
4. Przechowuj dysk w bezpieczny sposób – jeśli transportujesz go do punktu serwisowego, chroń nośnik przed wstrząsami (np. użyj oryginalnego opakowania, torebek antyelektrostatycznych, pianek ochronnych).

Upadek dysku może spowodować zarówno drobne jak i poważne uszkodzenia mechaniczne lub elektroniczne. Każde takie zdarzenie to realne ryzyko bezpowrotnej utraty danych. Z tego względu nie należy podejmować prób samodzielnej naprawy – przy awariach mechanicznych lub elektronicznych dysków wskazane jest skorzystanie z profesjonalnych usług firm specjalizujących się w odzyskiwaniu danych. Specjaliści dysponują specjalistycznym sprzętem, zapewniają sterylne warunki (clean room) i mają dostęp do części zamiennych dedykowanych określonym modelom dysków. W efekcie zwiększa to prawdopodobieństwo skutecznego przywrócenia utraconych informacji w przypadku nawet najbardziej poważnych awarii.

Zapraszamy również do skorzystania z naszych usług odzyskiwania danych oraz bezpłatnej wyceny. Obsługujemy klientów z całej Polski w tym z miast: Warszawa, Poznań, Kraków, Katowice, Gliwice, Tychy, Rzeszów, Lublin, Białystok, Łomża, Ostrołęka, Olsztyn, Bydgoszcz, Toruń, Gdańsk, Gdynia, Suwałki, Szczecin, Wrocław, Częstochowa, Kielce i wielu innych mniejszych miejscowości. Wystarczy do nas przesłać dysk lub inny nośnik.